Met dank aan Stéphanie Manfroid – wetenschappelijk attaché bij het Mundaneum en voorzitter van het Belgische Frans- en Duitstalig Comité voor het "Memory of the World"-programma van UNESCO – voor het nalezen van dit artikel.
UNESCO, de Organisatie van de Verenigde Naties voor Onderwijs, Wetenschap en Cultuur heeft op 3 april 2020 een verklaring, medeondertekend door de belangrijkste vertegenwoordigers van de internationale federaties van archieven (ICA), bibliotheken (IFLA) en musea (ICOM). Trouw aan haar hoofdopdracht - " bijdragen aan het behoud van vrede en veiligheid door de samenwerking tussen landen op vlak van onderwijs, wetenschap en cultuur te versterken […] » –, stelt UNESCO "Memory of the World" voor om van de huidige crisis een opportuniteit voor de sector van het documentaire erfgoed te maken.
Vanaf de eerste regels geeft de tekst aan wat voor velen van ons, archivarissen en informatiebeheerders al duidelijk is. Wat we nu beleven is historisch. De bronnen die we vandaag verzamelen, zullen de mensheid van morgen dienen. Deze bronnen zullen niet alleen de komende decennia centraal staan in veel onderzoek, maar ze zullen ook essentiële informatie verschaffen voor het "begrijpen, contextualiseren en overwinnen van dergelijke crisissen in de toekomst".
« La manière dont le monde réagit à cette crise mondiale sans précédent fera partie des livres d’histoire. Les institutions de mémoire, notamment les archives nationales, les bibliothèques, les musées, ainsi que les organismes d’enseignement et de recherche, enregistrent déjà les décisions et les actions prises qui aideront les générations futures à comprendre l’ampleur de la pandémie et son impact sur les sociétés. »
Via haar programma « Memory of the World » zegt de UNESCO « bereid te zijn alle lidstaten te steunen die officiële documenten met betrekking tot COVID-19 willen bewaren ».
De organisatie identificeert vier « sleutelgebieden » die « een verdeling van verantwoordelijkheden tussen lidstaten, erfgoedinstellingen en burgers vereisen om op COVID-19 te reageren » :
- 1) « het stimuleren van nationale en internationale samenwerking op vlak van behoud en toegankelijkheid van documentair erfgoed» ;
- 2) meer investeringen voor behoud én toegankelijkheid van documentair erfgoed;
« […] à l’avenir, l’investissement de l’État – avec l’investissement du secteur privé – sera vital pour [le] fonctionnement efficace et [la] survie finale [des institutions de mémoire]. Il est louable que [celles-ci] aient fait preuve d’une résistance extraordinaire en continuant, dans le contexte de cette crise sanitaire mondiale, à servir le public par des expositions gratuites en ligne, en mettant à disposition des copies numérisées de manuscrits anciens et en s’engageant efficacement auprès des citoyens sur les médias sociaux. Elles doivent également disposer des ressources et des droits nécessaires pour collecter des documents […] afin de garantir une documentation aussi complète que possible sur la crise. »
3) een betere toegankelijkheid van erfgoedinstellingen voor onderzoekers;
4) de waarde van erfgoedinstellingen (archieven, bibliotheken en musea) als bron voor betrouwbare, geverifieerde en wetenschappelijke informatie, vandaag de dag essentieel om verspreiding van desinformatie tegen te gaan fake news.
« Avec la désinformation croissante autour de la pandémie du COVID-19, les institutions de mémoire peuvent collecter, cataloguer et diffuser des informations factuelles et scientifiques et fournir des perspectives critiques et comparatives. En fin de compte, grâce à leurs efforts de conservation de la documentation sur les réactions dominantes au COVID-19, ce sont elles qui façonneront la représentation de cette pandémie pour les générations futures. »
Het is daarom een goed moment om het belang van documentair erfgoed en haar bescherming op lange termijn op tafel te leggen. Dit kan maar gegarandeerd worden mits een ambitieus overheidsbeleid en adequate subsidiëring van alle erfgoedinstellingen (archieven, documentatiecentra, bibliotheken, musea enz.). We kunnen niet zoals sommige regeringen vragen « de officiële documenten in verband met de pandemie goed bewaren » zonder de benodigde menselijke, technische en financiële middelen.
Meer informatie
De volledige verklaring (Franstalige versie) in PDF-formaat
Voorstelling van de verklaring op de website van de Internationale Archiefraad (ICA)
Door UNESCO voorgestelde hulpmiddelen voor professionals op vlak van documentair erfgoed
UNESCO aanbeveling inzake bewaring en toegankelijkheid van documentair en digitaal erfgoed uit 2015
NL 
FR